Mobbing
Mobbing nedir?Mobbing, bir işyerindeki çalışana ya da çalışan grubuna karşı tekrarlanan, sebepsiz ve kasten ortaya çıkan, çalışanların sağlığı ve kaygı düzeyi üzerinde olumsuz etkileri olan davranışları tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Ülkemizde, ‘iş yerinde psikolojik taciz’ ya da ‘iş yerinde yıldırma’ kelimeleri de mobbing kavramını tanımlamak için kullanılır. Herhangi bir durumu ya da davranışı mobbing olarak tanımlamak için bu durumun ya da davranışın ‘tekrarlanan’ nitelikte olması gerekmektedir. Bu sebeple, bir kez ortaya çıkan istenmedik davranışlar mobbing olarak nitelendirilemez. Mobbing, hem üstten asta (dikey), hem de eşit pozisyonda çalışan kişiler arasında (yatay) ilerleyebilir.
Hangi yollarla mobbinge maruz kalınır?
Mobbing; sözel ya da fiziksel şiddet/istismar ya da buna yönelik bir tehdit, çevrimiçi yolları ya da iletişim araçlarını kullanarak rahatsız etme, işyeri ortamı ve mesai saatlerinin dışında oluşturulan mesajlar ya da e-postalar yoluyla gerçekleşebilir. Bağırma, alay etme, sözel şiddet, sosyal dışlanma, kişiye ve/veya özel hayatına hakaret etme, yasal zemine dayandırılmayacak görevlerin özellikle aynı çalışana sürekli bir şekilde verilmesi şeklinde gerçekleşebilir.
Mobbing olarak nitelenen tutum ve davranışlar nelerdir?
• Telefonla sürekli bir biçimde rahatsız edilme
• Sözün devamlı kesilmesi
• Konuşurken çalışanın azarlanması ve yüzüne karşı sesin yükseltilmesi
• Yapılan iş üzerinden sürekli eleştiri yapılması
• Özel yaşamın eleştirilmesi
• Sözlü ve yazılı tehditler
• Mobbinge uğrayan kişinin kendini ifade etmesinin kısıtlanması ya da tamamen engellenmesi
• Kişisel itibara yönelik saldırılar
• Kişinin sürekli ve rahatsız edici bir boyutta olmak üzere eleştirilmesi
• Bireyin sözlü ve yazılı taleplerinin/sorularının göz ardı edilmesi, yok sayılması
• Kişinin dış görünüşüyle alay edilmesi
Mobbingin çalışan üzerindeki etkileri nelerdir?
Mobbing sıklığı ve süresi bu duruma maruz kalan kişiyi etkileyen en önemli faktörlerden ikisidir. Mobbingin sıklığı arttıkça kişi üzerindeki olumsuz fizyolojik ve psikolojik etkiler daha belirgin hale gelir. İş yerinde uğranan psikolojik şiddetin çalışan üzerinde birçok psikolojik, fizyolojik ve sosyal etkisi bulunmaktadır. Buna ek olarak, mobbing olarak tanımlanan tutum ve davranışlar her zaman açık ve herkesin görebileceği bir şekilde gerçekleşmeyebilir. Mobbingi gerçekleştiren kişi, yaptığı davranışları inkar ederek mobbing uyguladığı kişinin yaşadıklarından ve tecrübelerinden şüphe etmesine yol açarak kişileri manipüle edebilir.
• Stres, endişe, panik atak ve uyku bozuklukları ve ağlama nöbetleri
• Kas gerilmesi, baş ağrısı ve sindirim sorunu gibi fiziksel rahatsızlıklar
• İş performansında düşüş ve üretkenlikte azalma
• Dışlanmış hissetme
• Özgüvende düşüş ve sosyal/duygusal anlamda kopukluk
• Aile, arkadaş ve iş arkadaşları ile bozulmaya başlayan ilişkiler
• Konsantrasyon sağlamada güçlük
• İş yerine güven ve aidiyet hissinde azalma
• Depresyon
• İntihar riski
Mobbing ile nasıl baş edilebilir?
Mobbing ile bireysel ya da kurumsal kapsamda mücadele edilebilir.
Bireysel mücadele için; mobbinge maruz kaldığını düşünen kişi öncelikle içinde bulunduğu durumu sağlıklı bir şekilde değerlendirmelidir. Eğer içinde bulunulan durumun mobbing olduğu kararına varırsa;
• Psikolojik taciz üst yönetim tarafından gerçekleşmiyorsa, konu üst yönetime uygun şekilde bildirilmelidir.
• Mobbinge uğradığına dair herhangi bir kanıt mevcutsa (mesaj, e-posta, yazışma) bunlar saklanmalıdır.
• Yaşanılan sürece dair duygu ve düşünceleri içeren bir günlük tutmak faydalı olabilir.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın iletişim merkezi olan ALO 170 aranarak ya da işyeri bünyesinde sağlanan ruh sağlığı hizmetlerine başvuru yapılarak bu hizmetten yararlanılabilir.
• İşyerinde mobbinge uğrayan kişi sorununu iş yerinde çözemediğinde, bu durumu yargıya taşınabilir.
Mobbing’e uğrayan kişiler hangi kurum ve kuruluşlardan destek alabilir?
• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na başvuru yapılabilir.
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) yoluyla başvuru yapılabilir.
• Mobbinge maruz kalan kişiler Türkiye Büyük Millet Meclisi ve yetkili idari makamlara dilekçe ile başvuru yapabilir.
• Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilir.
• Kamu Görevlileri Etik Kurulu’na başvuru yapılabilir.
• Bartın Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafnıdan mobbinge uğrayan çalışanlara psikolojik destek sağlanmaktadır. Başvuru yapmak için www.pdrem.bartin.edu.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.
